Thực hiện Kế hoạch số 434/KH-UBND ngày 31 tháng 01 năm 2019 của UBND tỉnh về theo dõi tình hình thi hành pháp luật lĩnh vực trọng tâm của trên địa bàn tỉnh Bình Thuận năm 2019; Đoàn Kiểm tra công tác theo dõi thi hành pháp luật lĩnh vực trọng tâm năm 2019 được thành lập theo Quyết định số 972/QĐ-UBND ngày 17/4/2019 của UBND tỉnh (sau đây gọi tắt là Đoàn Kiểm tra 972) đã tiến hành kiểm tra tại 3 đơn vị cấp tỉnh (Bảo hiểm xã hội tỉnh, Sở Y tế, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội) và 05 huyện, thị xã, thành phố (Phan Thiết, La Gi, Hàm Thuận Nam, Hàm Thuận Bắc, Bắc Bình) và 05 doanh nghiệp (Công ty TNHH Phân bón hữu cơ Greenfield, Bệnh viện đa khoa An Phước, Công ty TNHH Nông nghiệp Tam Xuyên, Công ty Cổ phần Tư vấn Á Đông; Công ty Cổ phần Thương mại Dốc Đá – Phú Hài) với kết quả kiểm tra  cụ thể như sau:

Trong năm 2019, nội dung và lĩnh vực trọng tâm được chọn là theo dõi tình hình thi hành pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm y tế. Nhìn chung, các cơ quan, đơn vị ở các địa phương trong tỉnh đã tổ chức triển khai thực  hiện tốt quy trình thu theo Quyết định 595/QĐ-BHXH của BHXH Việt Nam; Công văn 2888/BHXH, ngày 03/8/2018 của BHXH Việt Nam về việc hướng dẫn hoàn thiện dữ liệu hộ gia đình; Quyết định số 346/QĐ- BHXH ngày 28/3/2019 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam về việc ban hành Quy chế quản lý và cấp mã số bảo hiểm xã hội cho người tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế; Kế hoạch số 592/BHXH-KH ngày 26/4/2019 của Bảo hiểm xã hội tỉnh Bình Thuận về việc triển khai thực hiện Quyết định số 346/QĐ-BHXH ngày 28/3/2019 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam.

Ở cấp tỉnh: Các cơ quan, đơn vị đã chủ động xây dựng, tham mưu UBND tỉnh ban hành các Chương trình hành động, Kế hoạch, Quyết định liên quan đến bảo hiểm và ban hành Kế hoạch, Công văn triển khai thực hiện tại các cơ quan, đơn vị và địa phương.

Ở cấp huyện: UBND các huyện, thị xã La Gi và thành phố Phan Thiết đều ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện phù hợp với tình hình của địa phương mình.

Công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật được các Sở, ngành và địa phương đã chủ động triển khai thực hiện thường xuyên công tác tuyên truyền, phổ biến đến các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh về các quy định của Luật, Nghị định, Thông tư và các văn bản hướng dẫn có liên quan về các loại bảo hiểm; nhằm hướng dẫn cho cả 02 đối tượng: người lao động và người sử dụng lao động thực hiện quy định của pháp luật một cách thống nhất, góp phần nâng cao ý thức pháp luật của các đơn vị, doanh nghiệp. Tổ chức, xây dựng và mở rộng hệ thống đại lý thu BHXH, BHYT thông qua đại lý để tuyên truyền vận động người dân tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Đến nay toàn tỉnh đã có 140 đại lý thu với 1.604 điểm thu với 1.832 nhân viên đại lý của 7 tổ chức: Bưu điện, UBND cấp xã, Hội Nông dân, Hội Liên hiệp phụ nữ; Đoàn thanh niên, Trung tâm KHHGĐ và ngành Y tế hoạt động tích cực, hiệu quả đã giúp ngành BHXH Bình Thuận đạt được những kết quả quan trọng trong thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN.

Về tổ chức bộ máy biên chế làm công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật của các Sở, ngành và địa phương đã được Lãnh đạo quan tâm chỉ đạo kịp thời đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, hiện nay đa số cơ quan, đơn vị không thể bố trí được cán bộ chuyên trách làm công tác theo dõi thi hành pháp luật vì không có định biên, chủ yếu kiêm nhiệm là công chức của các bộ phận khác nhau như: Thanh tra Sở, Văn phòng Sở; tại UBND cấp huyện, cấp xã cũng là cán bộ kiêm nhiệm, trình độ chuyên môn chưa đồng đều, thiếu kinh nghiệm. Do đó, công tác theo dõi thi hành pháp luật cũng gặp những khó khăn nhất định trong việc triển khai thực hiện

Công tác điều tra, khảo sát, hội nghị, tọa đàm về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp được các sở, ngành quan tâm thực hiện: Sở Tư pháp ban hành Kế hoạch số 56/KH-STP ngày 21/8/2019 về tổ chức tọa đàm với chủ đề “Những giải pháp để giảm thiểu vi phạm pháp luật trong thực hiện các quy định về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm y tế”. Theo đó, ngày 13/11/2019, Sở Tư pháp đã tổ chức thành công Buổi Tọa đàm với sự tham dự của các Sở, ngành có liên quan; đại diện Lãnh đạo UBND cấp huyện, Lãnh đạo Phòng Tư pháp, Bảo hiểm xã hội, Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội cấp huyện và một số doanh nghiệp. Ngành Y tế đã tổ chức thực hiện việc lấy ý kiến khảo sát của người bệnh và thân nhân người bệnh về thái độ phục vụ của nhân viên y tế để đánh giá về tình hình phục vụ và đề ra giải pháp nâng cao chất lượng khám chữa bệnh nhằm hướng đến sự hài lòng người bệnh. Bảo hiểm xã hội tỉnh và Bảo hiểm xã hội các huyện, thị xã La Gi và thành phố Phan Thiết đã phối hợp với các Hội, UBMTTQ Việt Nam tỉnh, Đài Phát thanh –Truyền hình Bình Thuận, UBND các xã, phường, thị trấn tổ chức nhiều hội thảo, hội nghị tập huấn, cuộc đối thoại, tọa đàm

Về đánh giá việc tuân thủ các quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp:

Đối với lĩnh vực Y tế: Công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại tố cáo về BHYT đã được 02 ngành Y tế và Bảo hiểm xã hội thực hiện thường xuyên; 02 ngành đã xây dựng kế hoạch và tổ chức các cuộc kiểm tra, giám sát liên ngành việc tổ chức khám bệnh, chữa bệnh người có thẻ BHYT tại các cơ sở KCB trên địa bàn tỉnh. Sở Y tế có những đợt kiểm tra đột xuất các cơ sở Y tế về việc thực hiện quy chế chuyên môn;  Tình trạng lạm dụng, trục lợi quỹ khám bệnh, chữa bệnh BHYT vẫn còn xảy ra ở một vài cơ sở y tế, làm ảnh hưởng đến quyền lợi khám chữa bệnh của người tham gia BHYT và nguy cơ mất an toàn quỹ BHYT.

Đối với lĩnh vực Bảo hiểm xã hội: Ý thức tuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN của một số đơn vị, cá nhân chưa cao; một số chủ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân chưa nhận thức đầy đủ về vị trí, ý nghĩa và tầm quan trọng của BHXH, BHYT, BHTN trong hệ thống an sinh xã hội nên thực hiện chưa nghiêm. Tình trạng nợ BHXH, BHYT, BHTN ở các đơn vị, doanh nghiệp vẫn còn chiếm tỷ lệ cao. Nhiều đơn vị, doanh nghiệp chậm nộp BHXH, BHYT, BHTN hàng tháng theo quy định, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN.

Đối với lĩnh vực Lao động – Thương binh và Xã hội: Quá trình giải quyết chế độ BHTN được thực hiện nhanh chóng và tiện lợi, Trung tâm Dịch vụ việc làm đã sử dụng phần mềm của Cục Việc làm – Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội để cập nhật thông tin đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp của người lao động; xử lý, thẩm định hồ sơ và theo dõi cập nhật quá trình hưởng BHTN của người lao động. Giải quyết kịp thời, đúng quy trình, đảm bảo quy định, thực hiện theo phương châm 3 đúng “đúng đối tượng, đúng chế độ, đúng thời hạn” và đảm bảo thực hiện quyền lợi một cách tốt nhất cho người thất nghiệp.  Việc tuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN của các cơ quan nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập cơ bản thực hiện tốt. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế, khó khăn nhất định trong kinh doanh nên tình trạng vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN thường xuyên xảy ra như: nhiều đơn vị trốn đóng, nợ tiền BHXH, BHYT, BHTN kéo dài; tình trạng trục lợi bảo hiểm trong việc đóng, hưởng bảo hiểm vẫn còn xảy ra. Tuy nhiên, qua công tác thanh tra, kiểm tra của các cấp, các ngành, các tổ chức và cá nhân cũng đã nhận thức được các sai sót trong việc thực hiện pháp luật về bảo hiểm và đã có những chuyển biến trong việc thực hiện các chính sách về bảo hiểm như trích, nộp tiền BHXH, BHYT, BHTN, kịp thời giải quyết các chế độ thai sản, ốm đau,.. Nhìn chung, chính sách pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN đã được các cấp, các ngành quan tâm thực hiện, người lao động và người sử dụng.

Về kết quả kiểm tra tại các doanh nghiệp: Qua thực hiện việc kiểm tra các doanh nghiệp trong thực hiện pháp luật về bảo hiểm BHXH, BHYT, BHTN tại 05 doanh nghiệp (Công ty TNHH Phân bón hữu cơ Greenfield, Bệnh viện đa khoa An Phước, Công ty TNHH Nông nghiệp Tam Xuyên, Công ty Cổ phần Tư vấn Á Đông; Công ty Cổ phần Thương mại Dốc Đá – Phú Hài); Có 3 đơn vị: Bệnh viện Đa khoa An phước; Công ty Cổ phần Thương mại Du Lịch Dốc Đá – Phú Hài; Công ty TNHH Nông nghiệp Tam Xuyên đã thực hiện khá tốt, đóng đầy đủ tiền BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động, đảm bảo đúng thời gian quy định, không để nợ tiền BHXH, BHTN, BHYT của người lao động. Ngoài ra, Doanh nghiệp cũng đã làm tốt công tác phối hợp với cơ quan bảo hiểm xã hội trong việc chi trả sổ bảo hiểm xã hội cho người lao động, xác nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội khi người lao động chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc thôi việc theo đúng quy định của pháp luật. Ở 2 doanh nghiệp còn lại đã tổ chức thực hiện việc đăng ký tham gia BHXH, BHTN, BHYT cho người lao động đúng đối tượng, mức lương theo quy định. Tuy nhiên, việc đóng BHXH, BHTN, BHYT hàng tháng chưa kịp thời, còn chậm đóng tiền bảo hiểm cho cơ quan Bảo hiểm xã hội.

Qua kết quả kiểm tra, Đoàn kiểm tra nhận thấy bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế và nguyên nhân cụ thể như sau:

Đối với lĩnh vực Y tế: Các cơ sở khám chữa bệnh hiện nay thiếu nhân lực (đặc biệt là Bác sỹ); theo quy định tại Thông tư số 39/2018/TT-BYT ngày 30/11/2018 của Bộ Y tế quy định thống nhất giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế giữa các bệnh viện cùng hạng trên toàn quốc và hướng dẫn áp dụng giá, thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh trong một số trường hợp, quy định mỗi ngày một bàn khám chỉ được thực hiện 65 bệnh nhân. Đối với các bàn khám trên 65 lượt khám/ngày, Bảo hiểm xã hội chỉ thanh toán bằng 50% mức giá khám bệnh từ lượt khám thứ 66 trở lên của bàn khám đó. Trong thời gian tối đa một quý, cơ sở Y tế vẫn còn có bàn khám trên 65 lượt/ngày thì Bảo hiểm xã hội không thanh toán tiền khám bệnh từ lượt khám thứ 66 trở lên của bàn khám đó nên rất khó khăn cho các bệnh viện hiện nay. Mặc dù, đây là quy định nhằm nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh; tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay là không phù hợp.

Tỷ lệ người dân tham gia BHYT chưa cao; Một số bệnh viện chưa phát triển nhiều dịch vụ kỹ thuật cao nên tỷ lệ chuyển bệnh nhân lên tuyến trên còn nhiều làm tăng chi phí điều trị… đã ảnh hưởng lớn tình hình bội chi quỹ KCB BHYT.

Nguyên nhân: Một số quy định Thông tư số 39/2018/TT-BYT bất cập, không phù hợp với tình hình thực tế. Hệ thống đại lý thu BHYT tuy được mở rộng và được tập huấn, bồi dưỡng, nhưng nhân viên đại lý của các tổ chức, đoàn thể phần lớn đều kiêm nhiệm nên chưa dành nhiều thời gian cho công tác tuyên truyền, vận động; khả năng tiếp cận và truyền đạt thông tin cho người dân không đồng đều nên hiệu
quả khai thác và thu hút người dân tham gia BHYT chưa cao.

Lĩnh vực Bảo hiểm xã hội: Tình hình vi phạm về pháp luật BHXH, BHYT, BHTN vẫn còn xảy ra; tính tuân thủ pháp luật ở nhiều đơn vị, tổ chức và cá nhân chưa nghiêm; hệ thống văn bản QPPL về chính sách BHXH, BHYT, BHTN thay đổi thường xuyên, một số lĩnh vực chưa đồng bộ, thiếu chặt chẽ dẫn đến tình trạng lạm dụng và trục lợi quỹ BHXH, BHYT vẫn còn xảy ra. Đội ngũ CCVC thực thi nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra chưa đủ nguồn lực; vì vậy, công tác thanh tra không thể thực hiện rộng khắp và thường xuyên. Tình hình lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, BHYT, BHTN của các đơn vị, doanh nghiệp ngày càng tinh vi, khó phát hiện; việc đơn vị sử dụng lao động cố tình không đóng hoặc đăng ký đóng BHXH, BHYT, BHTN trong diện phải tham gia chưa đầy đủ (trốn đóng), không đúng mức tiền lương, chiếm dụng và để nợ BHXH, BHYT, BHTN kéo dài… ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Một số đơn vị sử dụng lao động cố tình không chấp hành quyết định xử phạt VPHC, không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ kết luận sau thanh tra, kiểm tra. Tỷ lệ bao phủ BHXH, BHYT còn thấp, việc phát triển đối tượng tham gia BHXH còn chậm, đặc biệt là BHXH tự nguyện; công tác khởi kiện theo quy định của Luật BHXH, khởi tố vụ án hình sự theo quy định của Bộ Luật hình sự đối với các đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN chưa thực hiện được.  Công tác tuyên truyền mặc dù được tổ chức thực hiện thường xuyên với nhiều hình thức, đa dạng, phong phú, tuy nhiên chưa đạt hiệu quả cao.  Chất lượng khám chữa bệnh ở các cơ sở y tế tuy có nâng lên nhưng vẫn còn những bất cập, hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu của nhân dân, nhất là tuyến y tế cơ sở.

Nguyên nhân: Chưa xây dựng được cơ chế phối hợp thực hiện chính sách BHXH, BHYT; công tác phối hợp thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp hành pháp luật về BHYT còn ít và chưa đi vào chiều sâu, hành vi vi phạm pháp luật BHXH, BHYT, BHTN chưa được ngăn ngừa kịp thời. Ý thức tuân thủ quy định pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN của một số cá nhân và bộ phận doanh nghiệp, người lao động chưa cao. Ngành BHXH chỉ được giao chức năng thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, chưa được giao chức năng thanh tra chi trả và hưởng chế độ BHXH, BHYT, BHTN cho nên tình trạng lạm dụng, trục lợi chế độ, chính sách BHXH, BHYT, BHTN chưa được xử lý kịp thời. Bên cạnh đó, hồ sơ bệnh án thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT mang tính chất nghiệp vụ y chuyên sâu, trong khi cán bộ, viên chức làm công tác thanh tra, kiểm tra còn hạn chế về số lượng, thiếu viên chức có trình độ chuyên môn về y – dược, thời gian kiểm tra tại cơ sở y tế không dài nên chưa phát hiện nhiều sai phạm.

Chế tài xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH, BHYT chưa đủ răn đe, trong khi việc khởi kiện các đơn vị để nợ tiền BHXH, BHYT, BHTN còn nhiều vướng mắc, bất cập nên chưa thể khởi kiện chủ doanh nghiệp. Công tác phối hợp giữa một số ngành có liên quan và địa phương còn hạn chế, chưa chặt chẽ trong công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT. Đội ngũ cán bộ làm công tác thông tin, truyền thông đều kiêm nhiệm; nhân viên đại lý thu BHXH mặc dù đã được đào tạo, bồi dưỡng.

Đối với lĩnh vực Lao động – Thương binh và Xã hội: Vẫn còn một số người lao động bị thất nghiệp chưa thật sự quan tâm đến việc làm mới, học nghề. Số lượng người đã qua tư vấn việc làm, học nghề đông nhưng rất ít người đăng ký tìm việc, đăng ký học nghề. Mặt khác, mức hỗ trợ học nghề dành cho người lao động còn thấp và thời gian hỗ trợ ngắn, ngành nghề không phù hợp với người lao động và yêu cầu của thị trường. Quá trình thực hiện chính sách BHTN, người lao động phải đi lại nhiều lần (nhận Quyết định, thực hiện Thông báo tìm kiếm việc làm hàng tháng tại Trung tâm và nhận tiền tại Bưu điện). Phần lớn người lao động đến nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp là lao động phổ thông, chưa nhận thức rõ về quyền và nghĩa vụ của mình trong việc thực hiện chính sách BHTN, khai báo tình trạng việc làm không trung thực do lo sợ bị mất quyền lợi hưởng trợ cấp thất nghiệp. Nguyên nhân là do một số quy định về hỗ trợ học nghề không phù hợp với thực tiễn, không khả thi.