Xác định quyền của thành viên “Cháu” trong công chứng Hợp đồng tặng cho đất hộ gia đình

Sở Tư pháp nhận được Văn bản của cơ quan đất đai trên địa bàn tỉnh về việc phối hợp giải quyết hồ sơ hành chính của công dân, theo đó đề nghị Sở Tư pháp có ý kiến liên quan đến hồ sơ công chứng Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất của hộ gia đình (có thành viên khác tại thời điểm cấp đất trong hộ gia đình được xác định có mối quan hệ là “Cháu”). Qua nghiên cứu hồ sơ, Sở Tư pháp có ý kiến như sau:

1. Quy định về thành viên hộ gia đình

- Căn cứ quy định khoản 2 Điều 101 Bộ luật Dân sự năm 2015: “2. Việc xác định chủ thể của quan hệ dân sự có sự tham gia của hộ gia đình sử dụng đất được thực hiện theo quy định của Luật đất đai”.

- Theo khoản 29 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013 quy định: “29. Hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất”.

- Khoản 2 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: “2. Gia đình là tập hợp những người gắn bó với nhau do hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ giữa họ với nhau theo quy định của Luật này”.

Căn cứ quy định nêu trên, thành viên hộ gia đình có chung quyền sử dụng đất phải là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất.

2. Trình tự, thủ tục công chứng Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất của Hộ gia đình

- Theo quy định tại Điều 40, 41 Luật Công chứng năm 2014, hồ sơ yêu cầu công chứng Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất gồm dự thảo Hợp đồng tặng cho (nếu có); bản chính giấy tờ tùy thân của người yêu cầu công chứng; bản chính Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất; giấy tờ chứng minh mối quan hệ hôn nhân (giấy chứng nhận kết hôn, giấy chứng nhận tình trạng độc thân,…) để xác định quyền sở hữu đối với tài sản và các giấy tờ khác có liên quan như giấy xác nhận thông tin cư trú để xác định thành viên hộ gia đình tại thời điểm cấp đất,...

- Qua rà soát hồ sơ công chứng Hợp đồng tặng cho nêu trên, tại giấy xác nhận thông tin cư trú do Công an cấp xã xác nhận, ngoài chủ hộ thì còn có các thành viên khác trong hộ có mối quan hệ là “Cháu”. Theo đó, tại thời điểm ký công chứng Hợp đồng tặng cho, công chứng viên xác định bên tặng cho chỉ gồm chủ hộ, không có thành viên “Cháu” này.

Hình ảnh khách hàng giao dịch công chứng tại Phòng Công chứng số 1 tỉnh Bình Thuận.

3. Hiện nay, theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình, các văn bản hướng dẫn thi hành cũng như các văn bản pháp luật khác có liên quan chưa có quy định cụ thể về Hộ gia đình gồm những thành viên nào; theo đó, tại khoản 29 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013 quy định về hộ gia đình sử dụng đất phải là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng (mối quan hệ giữa cha mẹ nuôi và con nuôi có đăng ký theo quy định của Luật Hộ tịch), không phải tất cả những người có tên trong sổ hộ khẩu tại thời điểm được Nhà nước cấp đất đều có chung quyền sử dụng đất đó bởi vì ngoài điều kiện “đang sống chung” thì phải đáp ứng thêm điều kiện “có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng”.

Do đó, để có căn cứ xác định các thành viên là “Cháu” có chung quyền sử dụng đất hộ này hay không thì Sở Tư pháp đã đề nghị cơ quan đăng ký đất đai liên hệ cơ quan đã cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất này để phối hợp, rà soát lại hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của hộ gia đình nhằm xác định lại thông tin danh sách thành viên đã cùng kê khai xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất này. Từ đó, có cơ sở xác định các thành viên hộ có chung quyền sử dụng đất trên.

Nếu trong trường hợp có căn cứ pháp lý xác định được thành viên “Cháu” có chung quyền sử dụng đất thì hướng dẫn người dân liên hệ tổ chức hành nghề công chứng để hủy bỏ Hợp đồng tặng cho này và lập Hợp đồng tặng cho mới theo đúng quy định pháp luật.

Phương Hà