Tình hình triển khai thực hiện Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định của pháp luật năm 2022

Cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh là một trọng tâm ưu tiên của Chính phủ trong những năm qua. Các bộ, ngành, địa phương đã nhận thức ngày càng rõ trách nhiệm và chủ động, tích cực để cải thiện điểm số và thứ hạng các chỉ số, tiêu chí cụ thể thuộc trách nhiệm quản lý của mình.

Thực hiện nhiệm vụ “cải thiện Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định của pháp luật thuộc bộ Chỉ số đổi mới sáng tạo (GII)” được Chính phủ giao tại Phụ lục IV Nghị quyết số 19-2017/NQ-CP ngày 06/02/2017 và các nghị quyết của Chính phủ từ năm 2018 đến năm 2022 về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; trong năm 2022, tỉnh Bình Thuận đã  chỉ đạo các ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp để cải thiện chất lượng các quy định của pháp luật theo đúng chỉ đạo của Trung ương, phù hợp với quy định của pháp luật, tình hình thực tiễn tại địa phương và đạt được một số kết quả quan trọng như sau:

Về lập đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật

Công tác lập đề nghị xây dựng Nghị quyết của HĐND tỉnh có nội dung theo khoản 4 Điều 27 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, được các cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản thực hiện nghiêm túc theo đúng quy định; trong đó, quy trình đánh giá tác động của chính sách được thực hiện tương đối đầy đủ, chú trọng tới tính khả thi, nguồn lực đảm bảo thực hiện, cũng như đánh giá lợi ích của tổ chức, cá nhân, của Nhà nước khi văn bản có hiệu lực thi hành. Công tác thẩm định lập đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật được Sở Tư pháp chủ động phối hợp cùng Sở Tài chính, Sở Nội vụ và các cơ quan, tổ chức có liên quan thực hiện nghiêm túc. Nội dung thẩm định chú trọng đến sự phù hợp của nội dung chính sách với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước; tính thống nhất của chính sách với hệ thống pháp luật; tính khả thi, các giải pháp và điều kiện bảo đảm thực hiện chính sách dự kiến trong đề nghị xây dựng nghị quyết; sự cần thiết, tính hợp lý, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính của chính sách trong đề nghị xây dựng nghị quyết… Từ ngày 16/11/2021 đến ngày 15/11/2022, có 03 đề nghị xây dựng Nghị quyết của HĐND tỉnh do các cơ quan chuyên môn của UBND tỉnh đề nghị thuộc trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 27 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Sở Tư pháp đã phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức họp và thực hiện thẩm định 03/03 đề nghị xây dựng Nghị quyết của HĐND tỉnh quy định chính sách được quy định tại khoản 4 Điều 27 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Về xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật

Công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật tiếp tục được HĐND, UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo, đảm bảo tính kịp thời và nâng cao về chất lượng. Nội dung văn bản được ban hành chủ yếu tập trung vào hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản hoặc bãi bỏ văn bản không còn phù hợp, đồng thời ban hành một số chính sách đảm bảo phù hợp với hệ thống pháp luật, phát huy hiệu quả điều chỉnh trong thực tiễn. Từ ngày 16/11/2021 đến ngày 15/11/2022, HĐND, UBND tỉnh đã ban hành 64 văn bản quy phạm pháp luật gồm 24 Nghị quyết và 40 Quyết định. Sở Tư pháp thực hiện thẩm định 85 dự thảo Nghị quyết của HĐND và Quyết định của UBND (39 dự thảo Nghị quyết, 46 dự thảo Quyết định) theo đề nghị của các Sở, ban, ngành tỉnh. Các hồ sơ gửi thẩm định đều đảm bảo thành phần hồ sơ và thực hiện đầy đủ quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Về công tác rà soát văn bản quy phạm pháp luật: UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 4831/KH-UBND ngày 16/12/2021 về rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND các cấp trên địa bàn tỉnh năm 2022. Công tác rà soát thường xuyên: Sở Tư pháp đã phối hợp với các Sở, ngành rà soát, đề xuất UBND tỉnh bãi bỏ, sửa đổi bổ sung, thay thế các văn bản thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài nguyên và Môi trường và Sở Thông tin và Truyền thông, Công an tỉnh... Rà soát văn bản theo ngành, lĩnh vực: Đã phối hợp với các Sở, ban, ngành tỉnh rà soát và báo cáo Bộ Tư pháp kết quả rà soát các văn bản quy phạm pháp luật do HĐND, UBND tỉnh ban hành liên quan đến định danh và xác thực điện tử; việc cấp các giấy tờ cá nhân hoặc xác nhận thông tin cá nhân của công dân để phục vụ cho việc nghiên cứu tích hợp các thông tin liên quan trên thẻ căn cước công dân và ứng dụng VNEID. Theo đó, không có văn bản quy phạm pháp luật do HĐND, UBND tỉnh ban hành liên quan đến nội dung trên; Phối hợp rà soát các văn bản quy phạm pháp luật do HĐND, UBND tỉnh ban hành liên quan đến lĩnh vực nội vụ, qua rà soát đã đề xuất UBND tỉnh xem xét xử lý 23 văn bản.

Về công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật: Sở Tư pháp đã tiến hành tự kiểm tra 40 Quyết định quy phạm pháp luật của UBND tỉnh. Qua kiểm tra cho thấy các văn bản được ban hành đúng thẩm quyền, phù hợp với pháp luật, đáp ứng yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước trên địa bàn tỉnh. Công tác kiểm tra theo thẩm quyền: Đã tiếp nhận và kiểm tra theo thẩm quyền 19 văn bản do HĐND, UBND cấp huyện ban hành. Qua kiểm tra cho thấy, nội dung và thẩm quyền, hình thức văn bản phù hợp với quy định hiện hành của cấp trên. Bên cạnh đó, có 09 văn bản sai sót về thể thức và kỹ thuật trình bày, Sở Tư pháp đã thông báo kết luận kiểm tra để các địa phương thực hiện đính chính theo quy định.

Nhìn chung, Công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND tỉnh đã tuân thủ nghiêm túc, đầy đủ trình tự, thủ tục ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo quy định. Các chính sách, quy định trong Nghị quyết, Quyết định quy phạm pháp luật của HĐND tỉnh, UBND tỉnh được ban hành kịp thời, phù hợp, đồng bộ với chính sách của các bộ, ngành trung ương, phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương, đáp ứng yêu cầu quản lý, điều hành của chính quyền địa phương bằng pháp luật; đảm bảo tính công khai, minh bạch trong xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật. Các cơ quan soạn thảo cơ bản đã có sự đầu tư về thời gian, nhân lực, thực hiện tương đối nghiêm túc việc tổ chức lấy ý kiến góp ý của các cơ quan, tổ chức có liên quan vào dự thảo văn bản quy phạm pháp luật (thông qua các hình thức như gửi công văn lấy ý kiến, mời họp góp ý trực tiếp), chất lượng dự thảo văn bản từng bước được nâng cao. Nội dung thẩm định của cơ quan Tư pháp được cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu, giải trình nghiêm túc. Việc xem xét, thông qua dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; đăng công báo, gửi văn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành tới cơ quan nhà nước cấp trên, cơ quan có thẩm quyền giám sát, kiểm tra được tổ chức thực hiện đúng quy định.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc thực hiện Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định của pháp luật năm 2022 vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Việc tham mưu xây dựng văn bản của một số Sở, ngành đôi lúc chưa kịp thời; việc đánh giá tác động văn bản chưa đi vào chiều sâu; việc đăng tải toàn văn dự thảo lên Cổng thông tin điện tử của tỉnh để lấy ý kiến không đạt được hiệu quả do các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh chưa quan tâm đóng góp ý kiến; công tác soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương chưa được đầu tư đúng mức; công tác thẩm định, góp ý dự thảo văn bản quy phạm pháp luật còn một số khó khăn nhất định, nhất là thẩm định nội dung về sự phù hợp của nội dung chính sách với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, vì phần lớn các cơ quan chủ trì soạn thảo chưa nêu được cụ thể vấn đề này trong dự thảo tờ trình… Công tác kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật chưa được quan tâm đúng mức ở một số sở, ngành, địa phương. Còn một số văn bản có nội dung không còn phù hợp nhưng chưa được rà soát, đề xuất xử lý kịp thời theo quy định.

Để tiếp tục có nhiều giải pháp nhằm cải thiện chỉ số thực hiện các quy định của pháp luật trong thời gian tới, kiến nghị Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tư pháp tiếp tục hoàn thiện thể chế quy định về công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật như: (1) Quy định cụ thể các tiêu chí để xác định “tính chất đặc thù” quy định tại khoản 4 Điều 27 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, vì hiện nay việc tham mưu HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết để quy định biện pháp có tính chất đặc thù phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương vẫn còn những lúng túng nhất định, do chưa có quy định cụ thể về tiêu chí hay khái niệm  “tính chất đặc thù”. (2) Hiện nay, theo quy định tại Điều 120, 129 Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2015, thì tất cả các dự thảo nghị quyết của HĐND và dự thảo quyết định của UBND cấp tỉnh phải được đăng tải toàn văn trên cổng thông tin điện tử của tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong thời hạn ít nhất là 30 ngày để các cơ quan, tổ chức, cá nhân góp ý kiến. Quy định này có phần chưa phù hợp với thực tiễn, vì một số dự thảo văn bản QPPL như: dự thảo văn bản QPPL ban hành để bãi bỏ văn bản QPPL không còn phù hợp với quy định của Trung ương hoặc dự thảo văn bản QPPL ban hành để sửa đổi, bổ sung một số văn bản QPPL có nội dung không còn phù hợp... những trường hợp này quy định phải đăng tải 30 là không cần thiết, vì một mặt ảnh hưởng đến tiến độ ban hành văn bản QPPL, mặt khác khi đăng tải thì đa phần cũng không có tổ chức, cá nhân tham gia góp ý trên cổng thông tin điện tử của tỉnh. Do đó kiến nghị sửa đổi Điều 120, 129 Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2015 theo hướng cần quy định cụ thể một số trường hợp dự thảo Nghị quyết của HĐND và dự thảo Quyết định của UBND cấp tỉnh không phải đăng tải trên cổng thông tin điện tử của tỉnh như đã nêu ở trên. Đồng thời, đề xuất Bộ Tư pháp có kế hoạch tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ xây dựng, kiểm tra, rà soát văn bản cho các cán bộ, công chức ở các cơ quan nhà nước ở địa phương./.

Phương Đặng